Kinh thành Huế - Khám phá công trình kiến trúc đồ sộ thời Nguyễn

Kinh thành Huế là địa điểm du lịch nổi tiếng, hấp dẫn nhất ở Huế. Khi đi du lịch Huế, du khách không chỉ chiêm ngưỡng danh lam thắng cảnh mộng mơ, cổ kính mà còn có cơ hội tìm hiểu về lịch sử, kiến trúc nơi quyền lực vang bóng một thời. Cất túi ngay những kinh nghiệm du lịch Kinh thành Huế trong bài viết dưới đây!

1. Kinh thành Huế nằm ở đâu?

Nằm bên bờ sông Hương thơ mộng, di tích Kinh thành Huế - hay còn được nhiều người gọi là Thuận Hóa Kinh Thành là một toà thành cổ, thuộc Quần thể di tích Cố đô Huế được UNESCO công nhận là Di sản Văn hoá Thế giới. Di tích nằm ngay vị trí trung tâm thành phố Huế, được xây dựng với lối kiến trúc độc đáo.

Diện tích mặt bằng của Kinh thành Huế là 520ha. Trong suốt 143 năm kể từ năm 1802, đây là nơi đóng đô của triều đình nhà Nguyễn. Trải qua 2 thế kỷ với sự tàn phá của thời gian và chiến tranh, Kinh thành Huế vẫn giữ được diện mạo ban đầu.

2. Lịch sử Kinh thành Huế

Kinh thành Huế bắt đầu được xây dựng từ mùa hè năm 1805, dưới thời vua Gia Long. Trước đó, từ năm 1803 việc quy hoạch kinh thành đã được diễn ra. Toàn bộ quá trình khảo sát thực địa do chính vua Gia Long và các đại thần triều Nguyễn đảm nhận.

So với cố đô thành Phú Xuân, Kinh thành Huế xưa được mở rộng hơn rất nhiều. Đợt thi công vào năm 1805, triều đình phải huy động khoảng 30 nghìn dân và lính phục vụ cho việc ngăn sông, đào hào. 10 cửa xung quanh kinh thành bắt đầu được xây dựng từ năm 1809.

Đến năm 1818, số người huy động xây dựng thành lên đến 80 nghìn người, tập trung xây gạch ốp ở 4 mặt Đông - Tây - Nam - Bắc. Đến năm 1831-1832, vua Minh Mạng cho xây dựng thêm tường bắn ở mặt ngoài của vòng thành, hoàn thiện kiến trúc của kinh thành.

3. Kiến trúc Kinh thành Huế thế nào?

3.1. Về kiến trúc Kinh thành Huế

Tìm hiểu về Kinh thành Huế được biết, nơi đây có mặt bằng gần hình vuông, mặt trước hơi khum như hình cánh cung do phải chạy theo đường uốn nhẹ của sông Hương chảy qua. Chu vi thành rộng hơn 10km, được xây dựng theo kiểu thành lũy của Vauban - Pháp (kỹ thuật bố phòng quân sự với 24 pháo đài nhô ra bên ngoài) kết hợp với nguyên tắc kiến trúc của phương Đông.

Dưới sự áp dụng khéo léo, phù hợp với địa hình thực tế, Kinh thành Huế trở thành một tác phẩm kiến trúc nghệ thuật quân sự độc đáo. Đặc điểm kiến trúc Kinh thành Huế có sự khác biệt so với nhiều cố đô trước đó.

3.2. Kinh thành Huế có bao nhiêu cửa?

Kinh thành Huế có tất cả 13 cửa thành. Trong đó, 10 cửa thành sẽ thông ra bên ngoài, 1 cửa thành nội bộ, 2 cửa thành đường thủy.

Cửa Đông Nam (cửa Thượng Tứ)	Cửa thành nằm góc Đông của Đông Nam Kinh Thành. Vòm cửa được xây dựng từ năm 1809, vọng lâu xây năm 1829. Triều đình nhà Nguyễn lập Viện Thượng Tứ chuyên trông coi ngựa cho vua ở đây nơi cửa thành gọi là cửa Thượng Tứ.
Cửa Thể Nhơn (cửa Ngăn)	Cửa thành nằm ở phía Nam, bên trái Kỳ Đài của Kinh thành. Vòm cửa được xây dựng từ năm 1809, vọng lâu được xây năm 1829. Tên lúc đầu là Thể Nguyên, sau vua Minh Mạng đổi thành Thể Nhơn. Dân gian gọi là cửa Ngăn do dân bị ngăn lại tại đây khi vua hoặc cung phi đi ra Phu Văn Lâu hoặc nhà Lương Tạ để hóng mát, tắm sông. Cửa đặt 4 khẩu súng thần công gọi là Tả đại tướng quân.
Cửa Quảng Đức (cửa Sập)	Cửa nằm ở phía Nam của Kinh thành. Tên được đặt theo chữ dinh Quảng Đức. Vòm cửa thành được xây dựng năm 1809, vọng lâu được xây năm 1829. Trong trận lụt năm 1953, cả vòm và vọng lâu đều sụp hoàn toàn nên dân gọi là cửa Sập. Cửa được phục chế lại năm 1998 sau thời gian bị chiến sự năm 1968 phá hoại nặng nề. Cửa đặt 5 khẩu súng thần công gọi là Hữu đại tướng quân.
Cửa Chánh Nam (cửa Nhà Đồ)	Cửa cũng nằm ở phía Nam của Kinh thành. Dân gian thường gọi là cửa Nhà Đồ do bên ngoài cửa có cục Thượng Ty (Đồ Gia), dịch ra là Nhà Đồ. Vòm cửa được xây dựng năm 1809, vọng lâu được xây năm 1829. Cửa bị sụp năm 1953 do lũ lụt, sau này mới được phục dựng lại.
Cửa Tây Nam (cửa Hữu)	Cửa nằm ở phía Tây Nam của Kinh thành. Vòm cửa xây dựng năm 1809, vọng lâu xây năm 1829. Năm 1885, vua Hàm Nghi xuất thành ra chiến khu ngoài Quảng Trị từ cửa này. Trong chiến tranh cửa thành bị sập và sau này mới được phục dựng lại.
Cửa Chánh Tây	Cửa nằm ở phía Tây của Kinh thành, trên đường Thái Phiên. Vòm cửa được xây dựng năm 1809, vọng lâu xây năm 1829. Đây là nơi giao tranh ác liệt trong chiến sự năm 1968 nên bị tàn phá nặng nề. Sau này, cửa đã được phục hồi.
Cửa Tây Bắc (cửa An Hòa)	Cửa nằm ở góc Tây Bắc của Kinh thành nối đường Tăng Bạt Hổ và Nguyễn Trãi. Vòm cửa được xây dựng năm 1809, vọng lâu được xây dựng năm 1831. Dân gian gọi là cửa An Hòa vì trước cửa thành là làng và chợ An Hòa.
Cửa Chánh Bắc (cửa Hậu)	Cửa nằm ở mặt sau của Kinh thành nên được gọi là cửa Hậu. Vòm cửa được xây dựng năm 1809, vọng lâu xây năm 1831. Sau chiến tranh, cửa bị tàn phá nặng nề và bị đóng kín suốt 120 năm. Năm 2004 cửa được khai thông sau khi thi công sửa chữa.
Cửa Đông Bắc (cửa Kẻ Trài)	Cửa nằm ở góc Đông Bắc của Kinh thành, tọa lạc bên bờ sông Đông Ba. Vòm cửa xây dựng năm 1809, vọng lâu xây năm 1824 và là một trong 2 cửa được xây dựng vọng lâu sớm nhất. Dân bản địa gọi là cửa Kẻ Trài do xưa có xóm Kẻ Trài trước cửa thành.
Cửa Chánh Đông (cửa Đông Ba)	Cửa thành ở phía chính Đông. Dân còn gọi là cửa Đông Ba do có pháo đài Đông Hoa từ thời Gia Long. Vòm cửa được xây dựng năm 1809, vọng lâu xây năm 1824. Năm 1885, chiến sự giữa Pháp và quân Triều đình do Tôn Thất Thuyết chỉ huy diễn ra ác liệt tại đây. Cửa bị sập phần vọng lâu và hư hại cửa vòm sau chiến sự năm 1968.
Trấn Bình Môn	Cửa này không thông ra ngoài mà dẫn đến Trấn Bình đài - pháo đài phòng thủ của Kinh thành, nối 2 pháo đài Đông Bình và Bắc Định với nhau.
Tây thành thủy quan	Cửa dẫn nước từ sông Kẻ Vạn vào sông Ngự Hà đảm nhận nhiệm vụ thoát nước nội thành, là đường thủy để các ghe thuyền chở hàng về kinh thương. Cửa được xây dựng năm 1826 dưới thời vua Minh Mạng.
Đông thành thủy quan	Đây là cửa dẫn nước từ Ngự Hà đổ ra sông Đông Ba. Cửa được xây dựng năm 1830 dưới thời vua Minh Mạng.

Xem thêm

4. Bên trong Kinh thành Huế có những gì?

4.1. Sơ đồ Kinh thành Huế

Nằm trên diện tích hơn 500ha, du khách đến đây để tránh bị lạc đường cần nghiên cứu, nắm rõ hướng đi đến các địa điểm nằm trong Kinh thành Huế bản đồ/lược đồ Kinh thành Huế. Bạn có thể tìm hiểu thông qua bản đồ được chúng tôi cung cấp sau đây:

4.2. Bên trong Kinh thành Huế có gì - Các công trình ấn tượng

4.2.1. Ngọ Môn

Ngọ Môn nằm phía Nam của Kinh thành Huế. Đây là cửa chính của Hoàng thành và là một tổng thể kiến trúc đồ sộ, phức tạp. Từ xa nhìn lại, Ngọ Môn như một tòa lâu đài tráng lệ, nguy nga với hệ thống bậc cấp được xây dựng từ phiến đá dài lộ thiên dẫn đến lầu Ngũ Phụng. Đây là địa điểm check in của bất cứ du khách nào khi đến Huế.

4.2.2. Hoàng thành

Hoàng thành là vòng thành thứ 2 cửa Kinh thành Huế, được thiết kế làm nơi ở của vua, hoàng gia cũng như nơi làm việc của triều đình. Đây cũng là nơi thờ tự các tổ tiên và các vị vua nhà Nguyễn.

Hoàng thành bắt đầu được xây dựng từ năm 1804 dưới thời vua Gia Long. Hoàn thiện vào năm 1833 dưới thời vua Minh Mạng. Hoàng thành được bố trí 4 cửa, trong đó có cửa chính là Ngọ Môn. Ngoài ra, bên trong Hoàng thành còn có Điện Thái Hòa, Cung Diên Thọ, Hiển Lâm Các…

4.2.3. Tử Cấm Thành - Kinh thành Huế

Tử Cấm Thành là vòng thành trong cùng của Hoàng thành, trước gọi là Kinh thành. Nơi đây được xây dựng vào năm 1803 và có tên là Tử Cấm Thành từ năm 1821 - năm Minh Mạng thứ 2. Tử Cấm Thành được thiết kế hình chữ nhật, mặt trước là Đại Cung Môn. Bên trong thành có các di tích như Duyệt Thị Đường, Điện Cần Chánh, Điện Càn Thành, Vạc đồng…

4.3. Các di tích trong Kinh thành Huế

4.3.1. Trường Quốc Tử Giám

Trường được vua Gia Long cho xây dựng vào năm 1803, cách Kinh thành Huế khoảng 5km về phía Tây, nằm cạnh Văn Miếu, mặt hướng ra dòng sông Hương thơ mộng. Quốc Tử Giám được xem là trường quốc học đầu tiên được xây dựng dưới triều đại nhà Nguyễn. Đến năm 1908, vua Duy Tân cho dời trường vào bên trong Kinh thành.

4.3.2. Điện Long An

Điện Long An được xây dựng dưới thời vua Thiệu Trị vào năm 1845 và nằm trong cung Bảo Định. Điện nằm trên đường Lê Trực, phường Đông Ba và là một di tích nằm trong Quần thể di tích Cố đô Huế. Điện là nơi vua Thiệu Trị thường lui tới để nghỉ ngơi, làm thơ, đọc sách.

4.3.3. Bảo tàng Mỹ thuật Cung đình Huế

Tòa chính của bảo tàng Mỹ thuật Cung đình Huế là điện Long An. Nơi đây hiện đang trưng bày hơn 300 hiện vật bằng sành, vàng, sức, ngự dụng, ngự y, pháp lam Huế cùng trang phục của hoàng thất nhà Nguyễn. Nằm trong quần thể di tích Kinh thành Huế, tham quan bảo tàng giúp du khách hiểu rõ hơn về cuộc sống cung đình Huế.

4.3.4. Hồ Tịnh Tâm

Hồ Tịnh Tâm cũng là một trong những di tích nổi tiếng trong Kinh thành Huế, được kiến tạo dưới triều đại nhà Nguyễn. Hồ có bình diện hình chữ nhật, trên hồ gồm 3 hòn đảo là Phương Trượng, Bồng Lai và Doanh Châu. Hồ Tịnh Tâm được ngăn cách với bên ngoài thông qua một vòng tường gạch. Dọc bờ hồ và xung quanh các đảo trên hồ được trồng các loại liễu trúc, dưới hồ là sen trắng.

4.3.5. Tàng thư lâu

Di tích này được xây dựng trên hồ Học Hải trong Kinh thành Huế vào năm 1825. Tàng thư lâu là nơi lưu trữ các công văn cũ của lục bộ và cơ quan triều đình nhà Nguyễn. Nơi đây còn được xem là Tàng Kinh Các của Việt Nam dưới triều Nguyễn, chuyên lưu trữ các văn bản, tài liệu quý hiếm về sinh hoạt của triều đình cũng như sự biến đổi của đất nước.

4.3.6. Viện Cơ Mật – Tam Tòa

Ở góc Đông Nam bên trong Kinh thành Huế là di tích Viện Cơ Mật - Tam Tòa. Đây là cơ quan tư vấn của nhà vua bao gồm bốn vị đại thần từ bậc Tam Phẩm trở lên. Học là các Đại học sĩ của 4 điện gồm: Văn Minh, Đông Các, Cần Chánh và Võ Hiển. Hiện nay, Viện Cơ Mật - Tam Tòa là trụ sở của Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế.

4.3.7. Đàn Xã Tắc

Được xây dựng vào năm 1806 dưới thời vua Gia Long, Đàn Xã Tắc là nơi tế cũng thần đất (xã) và thần ngũ cốc (tắc). Trước đây, tế lễ tại đàn được tổ chức mỗi năm 2 lần vào mùa xuân và mùa thu. Dưới thời vua Gia Long, triều đình huy động tất cả dinh trấn trong nước đều phải cống nạp đất sạch để đắp đàn. Đàn Xã Tắc gồm 2 tầng hình vuông, xung quanh có tường thấp bao quanh, trước đàn được đào hồ vuông để làm minh đường.

4.3.8. Cửu vị thần công

Đây cũng là một trong những di tích nổi tiếng trong Kinh thành Huế. Cửu vị thần công là tên gọi của 9 khẩu thần công được đúc dưới thời vua Gia Long bởi các nghệ nhân Huế. Đây cũng là di tích minh chứng cho chiến thắng của vua Gia Long sau khi đánh bại nhà Tây Sơn. Cửu vị thần công được đúc từ năm 1803 và sau 1 năm đã hoàn thành.

4.3.9. Các pháo đài

Các pháo đài bên trong Kinh thành Huế được xây dựng ở các eo bầu lồi ra ngoài dọc thân thành. Với tổng chiều dài hơn 11km, các pháo đài được bố trí cách đều nhau, kèm theo hệ thống pháo nhãn, tường bắn, kho đạn, xưởng súng… Toàn vòng thành có tất cả 24 pháo đài và được đặt tên riêng với chữ cái đầu mỗi tên lấy từ một trong 4 hướng: Đông - Tây - Nam - Bắc.

5. Một số điểm ấn tượng ở Kinh thành Huế

5.1. Di tích cung đình nguyên vẹn nhất Việt Nam

Nếu từng một lần ghé thăm các cố đô cũ của nước ta, chắc hẳn bạn đều thấy nhiều di tích cung đình đã trở thành phế tích. Điều này lại không xảy ra với Quần thể di tích Cố đô Huế. Sau hơn 2 thế kỷ tồn tại, trải qua sự bào mòn của thời gian, phá hoại của chiến tranh, các cung điện, thành trì, lăng tẩm… vẫn được bảo tồn gần như nguyên vẹn. Toàn cảnh Kinh thành Huế mang trong mình nét đẹp nhẹ nhàng, yên tĩnh nhưng cũng hào hoa và tráng lệ.

5.2. Công trình kinh thành mang kiến trúc quân sự

Được xây dựng và hoàn thiện dưới thời vua Gia Long, Minh Mạng, Kinh thành Huế là di tích hiếm hoi được xây dựng theo lối kiến trúc quân sự của phương Tây kết hợp với kiến trúc phương Đông, dựa trên tư tưởng âm dương ngũ hành.

5.3. Sở hữu lăng tẩm vua chúa lạ, độc đáo

Lăng tẩm của các vị vua triều Nguyễn tuân thủ đúng nguyên tắc phong thủy với sông, núi, ao hồ… Bố cục đều được chia thành 2 phân là lăng và tẩm. Trong đó, lăng là nơi chôn cất thi hài của vua, tẩm là nơi xây dựng lầu gác, đình, điện… Khi còn sống các nhà vua sẽ rời hoàng cung đến đây để tiêu khiển. Lăng tẩm vua, chúa được xây dựng theo lối kiến trúc nghệ thuật độc đáo, nổi bật.

5.4. Hệ thống báu vật cung đình quý giá còn lưu giữ

Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế được thành lập vào năm 1923 ở ngay trong thành Nội. Tại đây, du khách sẽ có cơ hội được chiêm ngưỡng rất nhiều món đồ gốm, sứ, đồng, đá, sừng… có giá trị lịch sử được trưng bày. Vết tích thời gian in dấu lại trên bảo vật giúp bạn hiểu hơn về lối kiến trúc, nghệ thuật thời phong kiến.

5.5. Phục dựng Kinh thành Huế với những lễ hội hấp dẫn

Lễ hội cung đình Huế có quy mô quốc gia do nhà nước đứng ra tổ chức. Mỗi lễ hội đều có các quy định riêng, thậm chí đã được ghi thành điều lệ mà hoàng gia và dân chúng thời xưa đều phải tuân thủ. Các lễ hội lớn nhỏ được cử hành hàng năm sẽ tái hiện lại một số lễ nghi cung đình để du khách thăm quan được trải nghiệm thực tế.

5.6. Lưu giữ nhã nhạc cung đình Huế

Nhã nhạc cung đình Huế được UNESCO công nhận kiệt tác phi vật thể và truyền khẩu nhân loại là nét đẹp văn hóa độc đáo của xứ Huế. Thể loại nhạc này trước đây chỉ được biểu diễn khi vua đăng quang, băng hà hoặc tại các lễ hội lớn. Nhã nhạc cung đình Huế cũng là dòng nhạc cung đình truyền thống của phương Đông duy nhất còn được bảo lưu ở Huế.

6. Những điều cần biết khi tham quan Kinh thành Huế

6.1. Giờ mở cửa Kinh Thành Huế

Kinh thành Huế mở cửa từ 7h - 17h hằng ngày. Du khách chú ý thời gian để sắp xếp lịch trình, có đủ thời gian trải nghiệm các danh lam thắng cảnh nằm trong di tích này.

6.2. Giá vé vào Kinh thành Huế bao nhiêu?

Kinh thành Huế có thu phí du khách đến thăm quan. Cụ thể, mức giá được niêm yết với người lớn là 150 nghìn đồng/lượt. Trẻ em từ 6 đến 12 tuổi được áp dụng mức giá 30 nghìn đồng/lượt.

6.3. Thời điểm lý tưởng đến Kinh thành Huế

Tháng 1 đến tháng 3 (mùa xuân) và tháng 4 đến tháng 6 là hai thời điểm lý tưởng nhất để bạn thực hiện chuyến hành trình khám phá Kinh thành Huế. Theo đó, vào mùa xuân, thời tiết Huế mát mẻ, ít mưa, không quá nóng bức, thích hợp cho các hoạt động du lịch ngoài trời. Còn vào độ tháng 4 đến tháng 6 là mùa lễ hội ở cố đô, đây cũng là thời điểm diễn ra Festival Huế. Do đó, ghé Kinh thành Huế thời gian này, bạn sẽ có cơ hội hòa mình vào không khí lễ hội sôi động và tìm hiểu rõ hơn về nét văn hóa đặc sắc ở xứ Huế.

6.4. Cần mặc trang phục gì khi vào Kinh thành Huế?

Do phải di chuyển tương đối nhiều, bạn cần lưu ý mặc đồ thoải mái để dễ dàng vận động. Là một di tích lịch sử có nhiều lăng tẩm, đình, chùa, trang phục bạn mặc cần phải kín đáo, tránh mặc đồ hở hang. Hãy lưu ý về vấn đề này bạn nhé!

Xem thêm

6.5. Cách di chuyển đến Kinh thành Huế thế nào?

Nếu bạn không ở gần Huế, bạn có thể di chuyển đến đây bằng xe khách, máy bay hoặc tàu hỏa. Giá vé dao động từ 300 nghìn đồng đến trên 1 triệu đồng, tùy vào loại hình di chuyển mà bạn lựa chọn. Khi đã đến thành phố Huế, bạn có thể gọi xe máy hoặc taxi đi qua cầu Phú Xuân, tiếp tục đi qua Cửa Ngăn sẽ đến Kinh thành Huế.

Không chỉ thuận tiện di chuyển đến Kinh thành Huế, du khách nghỉ dưỡng tại đây có thể thăm quan nhiều địa điểm du lịch nổi tiếng khác của cố đô như cầu Tràng Tiền (cách 2km), chợ Đông Ba (cách 2,3km). Tổ hợp khách sạn cung cấp các tiện ích hồ bơi, trung tâm spa và chăm sóc sức khỏe, quầy bar và nhiều dịch vụ nghỉ dưỡng đẳng cấp khác.

Kinh thành Huế với nét đẹp cổ kính, lộng lẫy, kiêu sa, với không khí chan hòa, nhã nhặn chắc chắn là địa điểm hấp dẫn mọi du khách. Hãy trải nghiệm và tận hưởng không gian di tích lịch sử này bạn nhé!

Ngoài ra, khi đi du lịch Huế, du khách nên kết hợp du lịch Hội An bởi khoảng cách hai địa điểm du lịch hút khách này tương đối gần. Nếu có dịp tới Hội An, du khách đừng quên nghỉ dưỡng tại Vinpearl Resort & Golf Nam Hội An và vui chơi giải trí tại VinWonders Nam Hội An. Quần thể nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí đa sắc văn hóa, muôn màu trải nghiệm chắc chắn sẽ mang lại cho du khách những trải nghiệm ấn tượng bậc nhất.